De volgende grote klimaattop van de Verenigde Naties, COP31, zal in Turkije worden gehouden nadat Australië er onverwachts mee had ingestemd zijn bod in te trekken. Dit besluit volgt op gespannen onderhandelingen tijdens de aanhoudende COP30 in Brazilië, waar een impasse dreigde de gebeurtenis te verschuiven naar de standaardlocatie van de VN in Bonn, Duitsland. De ongebruikelijke regeling – waarbij Turkije gastheer is terwijl een Australische minister de gesprekken voorzit – onderstreept de complexe politieke dynamiek die de internationale klimaatonderhandelingen vormgeeft.
Een controversieel bod en een last-minute deal
Volgens de regels van de VN werd de COP-top van 2026 toegewezen aan een groep die onder meer West-Europese landen en Australië omvatte. Geen van beide landen was bereid toe te geven, waardoor er een impasse ontstond die de geloofwaardigheid van de top dreigde te ondermijnen. Australië had agressief aangedrongen op een gastheerschap in Adelaide, waarmee het zijn betrokkenheid bij eilandstaten in de Stille Oceaan benadrukte die kwetsbaar zijn voor klimaatverandering. Turkije betoogde op zijn beurt zijn claim op basis van het uitstellen naar Groot-Brittannië voor de top in Glasgow in 2021.
Het compromis kwam voort uit discussies achter gesloten deuren tijdens COP30: Turkije zal gastheer zijn van het belangrijkste evenement in Antalya, terwijl de Australische minister van Klimaat Chris Bowen de onderhandelingen zal voorzitten. Dit breekt met de traditie, aangezien de COP-president doorgaans uit het gastland komt. Bowen houdt vol dat hij het volledige presidentiële gezag zal uitoefenen, inclusief controle over de onderhandelingen, ontwerpteksten en definitieve beslissingen. Turkije zal de logistieke aspecten van de top beheren.
Gemengde reacties van landen in de Stille Oceaan
De deal lokt gemengde reacties uit. De Australische premier Anthony Albanese noemde het een “uitstekend resultaat” en beloofde prioriteit te geven aan kwesties in de Stille Oceaan. De leiders van Papoea-Nieuw-Guinea en de Salomonseilanden uitten echter hun teleurstelling, omdat ze hoopten dat de top in hun regio zou plaatsvinden. De minister van Buitenlandse Zaken van Papoea-Nieuw-Guinea, Justin Tkatchenko, verklaarde botweg dat “we allemaal niet gelukkig zijn”.
De terughoudendheid van landen in de Stille Oceaan is begrijpelijk. Deze eilanden behoren tot de eersten die te lijden hebben onder de stijgende zeespiegel en extreme weersomstandigheden, waardoor ze diep hebben geïnvesteerd in klimaatactie. Het organiseren van de top in de regio zou hun stem en druk voor tastbare resultaten hebben versterkt.
Waarom dit belangrijk is
Deze situatie benadrukt de beperkingen van op consensus gebaseerde besluitvorming in het internationale klimaatbeleid. Hoewel een compromis schaamte voor de VN voorkomt, roept het ook vragen op over de machtsdynamiek en wiens belangen deze gebeurtenissen werkelijk aansturen. Het feit dat er een grote top wordt gehouden in Turkije – een land met een gemengd klimaat – terwijl het leiderschap is uitbesteed aan Australië onderstreept hoe geopolitieke overwegingen vaak zwaarder wegen dan de zorgen over het milieu.
De overeenkomst schept ook een precedent voor toekomstige COP-topconferenties. Als het leiderschap van een gastland kan worden losgekoppeld van zijn fysieke locatie, zou dit de deur kunnen openen voor verdere compromissen die prioriteit geven aan politiek opportunisme boven echte klimaatactie.
De overeenkomst, die nu wacht op ratificatie door meer dan 190 landen, zal waarschijnlijk niet op weerstand stuiten gezien de moeilijkheden bij het bereiken van dit compromis. De wereld zal nauwlettend in de gaten houden of deze onorthodoxe regeling betekenisvolle vooruitgang op het gebied van de klimaatverandering kan opleveren.
