Kunstmatige intelligentie verandert het landschap van wetenschappelijke ontdekkingen snel. In een baanbrekende zet heeft een virtuele wetenschappelijke conferentie genaamd Agents4Science 2025 AI-agenten de mogelijkheid gegeven om het voortouw te nemen bij onderzoekstaken – van het formuleren van hypothesen tot het analyseren van gegevens en zelfs het uitvoeren van peer reviews. Dit experiment was bedoeld om de mogelijkheden van AI in wetenschappelijk onderzoek te testen en tegelijkertijd menselijk toezicht te behouden.
Een nieuwe benadering van wetenschappelijke samenwerking
Voor het eerst verwelkomde een wetenschappelijke conferentie inzendingen van papers uit welk wetenschappelijk gebied dan ook, maar met één belangrijke voorwaarde: AI moest het meeste werk doen. Het virtuele evenement van 22 oktober, genaamd Agents4Science 2025, markeerde een radicale afwijking van traditionele wetenschappelijke publicaties.
Op de conferentie waren AI-agents aanwezig: systemen die grote taalmodellen combineren met gespecialiseerde tools en databases om taken uit meerdere stappen uit te voeren. Van het genereren van onderzoeksvragen tot het analyseren van gegevens en het bieden van eerste peer reviews: deze AI-systemen namen het voortouw. Menselijke onderzoekers kwamen vervolgens tussenbeide om de meest veelbelovende inzendingen te beoordelen.
In totaal gingen 48 papers van de 314 inzendingen door naar de eindfase. Elk artikel moest de specifieke manieren beschrijven waarop mensen en AI gedurende het onderzoeks- en schrijfproces hebben samengewerkt.
“Dit vertegenwoordigt een interessante paradigmaverschuiving”, legt James Zou uit, een computerwetenschapper aan de Stanford University en mede-organisator van de conferentie. “Mensen beginnen AI als co-wetenschapper te gebruiken.”
De grenzen van AI in de wetenschap verleggen
De meeste wetenschappelijke tijdschriften en conferenties verbieden momenteel AI-coauteurs en beperken het gebruik van AI door menselijke reviewers. Dit beleid is bedoeld om potentiële problemen zoals het genereren van onnauwkeurige informatie (“hallucinaties”) in verband met AI-gebruik te voorkomen.
Deze beperkingen creëren echter een aanzienlijke kenniskloof: we weten simpelweg niet hoe capabel AI eigenlijk is in wetenschappelijk werk. Dat is precies wat de Agents4Science-conferentie wilde onderzoeken, door het een experiment te noemen met alle materialen die publiekelijk beschikbaar zijn voor studie.
Tijdens de virtuele bijeenkomst presenteerden menselijke onderzoekers AI-geassisteerd werk op diverse terreinen, waaronder economie, biologie en techniek.
Samenwerking in actie
Econoom Min Min Fong van de Universiteit van Californië, Berkeley, en haar team werkten samen met AI om gegevens over het trekken van auto’s uit San Francisco te bestuderen. Uit hun onderzoek bleek dat het afzien van hoge sleepkosten inwoners met een laag inkomen hielp hun voertuigen te behouden.
“AI was echt geweldig in het helpen van rekenversnelling”, merkte Fong op. Ze benadrukte echter de noodzaak van zorgvuldig toezicht: “je moet heel voorzichtig zijn als je met AI werkt.”
Een concreet voorbeeld kwam naar voren toen de AI herhaaldelijk de verkeerde datum noemde waarop de regel voor vrijstelling van vergoedingen in San Francisco van kracht werd. Fong moest deze informatie verifiëren aan de hand van de oorspronkelijke bron om de fout te corrigeren. “Het kernwetenschappelijke werk blijft nog steeds door de mens aangestuurd”, concludeerde ze.
Expertperspectieven
Computationeel astrofysicus Risa Wechsler van Stanford University, die deelnam aan het peer review-proces, bood een evenwichtig perspectief. Hoewel ze de technische correctheid van de papieren erkende, uitte ze scepsis over de huidige mogelijkheden van AI.
“De papieren waren technisch correct”, zei Wechsler, “maar niet bijzonder interessant of significant.” Ze uitte haar enthousiasme over het potentieel van AI voor onderzoek, maar was er nog steeds niet van overtuigd dat de huidige AI-systemen ‘robuuste wetenschappelijke vragen kunnen ontwerpen’. Bovendien merkte ze op dat de technische mogelijkheden van AI soms ‘slecht wetenschappelijk oordeel kunnen maskeren’.
De weg vooruit
De Agents4Science-conferentie vertegenwoordigt een cruciale stap in het begrijpen van de zich ontwikkelende relatie tussen mensen en AI in wetenschappelijk onderzoek. In plaats van onderzoekers te vervangen, lijken deze AI-agenten te functioneren als krachtige instrumenten die bepaalde aspecten van het wetenschappelijke proces kunnen versnellen.
Het menselijk toezicht blijft echter essentieel, vooral voor taken die een genuanceerd oordeel, creatief inzicht en ethische overweging vereisen – gebieden waar menselijke onderzoekers een cruciale rol blijven spelen.
Het experiment toont zowel het potentieel als de beperkingen van de huidige AI-systemen in wetenschappelijke contexten aan. Naarmate de capaciteiten van AI blijven evolueren, kan deze gezamenlijke aanpak steeds gebruikelijker worden, waardoor de manier waarop wetenschappelijke ontdekkingen worden gedaan fundamenteel wordt hervormd
