Een nieuw ontdekte chemische verbinding heeft in dierproeven het potentieel aangetoond om de symptomen van Alzheimer om te keren, wat een sprankje hoop biedt in de voortdurende zoektocht naar effectieve behandelingen. Onderzoekers willen nu graag doorgaan met klinische proeven op mensen na veelbelovende resultaten in een rattenmodel van de ziekte.
De uitdaging van de ziekte van Alzheimer en bèta-amyloïde plaques
De ziekte van Alzheimer wordt gekenmerkt door progressieve cognitieve achteruitgang, vaak gekoppeld aan de ophoping van bèta-amyloïde plaques in de hersenen. Hoewel de precieze rol van deze plaques nog steeds ter discussie staat – of ze de ziekte “veroorzaken” of slechts een symptoom zijn – blijven ze een centraal doelwit voor therapeutische interventies.
De huidige behandelingen van Alzheimer zijn vooral gericht op het beheersen van de symptomen in plaats van op het aanpakken van de onderliggende oorzaken. Dit heeft geleid tot intensief onderzoek naar medicijnen die de ziekte bij de wortel kunnen aanpakken.
Hoe de nieuwe verbinding werkt: koperregulering
De nieuwe verbinding werkt door selectief overtollig koper uit bèta-amyloïde plaques te verwijderen. Koperionen zijn geïdentificeerd als bijdragers aan de aggregatie van deze plaques, waarbij onevenwichtigheden in de koperhomeostase het ziekteproces mogelijk kunnen verergeren.
Biochemicus Giselle Cerchiaro van de Federale Universiteit van ABC (UFABC) in Brazilië legt uit: “Studies hebben aangetoond dat genetische mutaties en enzymveranderingen die het kopertransport beïnvloeden, kunnen leiden tot de opbouw ervan in de hersenen, waardoor plaquevorming wordt bevorderd.”
Het is echter belangrijk op te merken dat sommige Alzheimerpatiënten daadwerkelijk kopertekorten ervaren; de verbinding is ontworpen voor mensen met overtollig koper.
Van virtuele screening tot dierproeven
Het onderzoeksteam screende eerst negen verbindingen – acht imines en één op basis van chinoline – met behulp van computersimulaties. De simulaties identificeerden drie kandidaten (L09, L10 en L11) die mogelijk de bloed-hersenbarrière zouden kunnen passeren en als pillen zouden kunnen worden toegediend.
Uit laboratoriumtests bleek dat L11 giftig was voor hersencellen, waardoor de oxidatieve stress verergerde. L09 en L10 vertoonden daarentegen een lage toxiciteit en beschermden de cellen tegen schade.
Verbinding L10 viel vervolgens op tijdens onderzoeken bij ratten die waren ontwikkeld om Alzheimer-achtige symptomen te ontwikkelen. L10 herstelde de normale koperniveaus in de hippocampus (het geheugencentrum van de hersenen), verminderde neuro-inflammatie en verbeterde het ruimtelijk geheugen in doolhoftests. L09 en L11 hadden zwakkere effecten.
De weg voorwaarts: klinische onderzoeken en potentiële impact
Het team bereidt zich nu voor op klinische proeven bij mensen, die zullen bepalen of de effectiviteit van het middel zich vertaalt naar patiënten. Omdat er wereldwijd naar schatting 55 miljoen mensen met de ziekte van Alzheimer leven, zou zelfs een gedeeltelijke verbetering aanzienlijk kunnen zijn.
Cerchiaro benadrukt dat het middel “eenvoudig, veilig en effectief” is, en potentieel betaalbaarder dan bestaande medicijnen. “Zelfs als het alleen maar werkt voor een deel van de patiënten, zou het, gezien de vele oorzaken van de ziekte van Alzheimer, nog steeds een grote stap voorwaarts zijn.”
De ontwikkeling van dit middel vertegenwoordigt een veelbelovende weg voor de behandeling van Alzheimer, hoewel verder onderzoek cruciaal is om de werkzaamheid en veiligheid ervan bij mensen te bevestigen.
